Overige functies van een steenzetting - Functies van een steenzetting

OVERIGE FUNCTIES VAN EEN STEENZETTING

De overige functies van een steenzetting, buiten de bescherming tegen erosie, hebben te maken met de omgeving. Deze functies kunnen een belangrijke rol spelen in de keuze van het bekledingstype. Ze worden hier kort aangeduid.

Ondergrond voor flora en fauna

Een steenzetting kan mogelijkheden bieden voor bijzondere flora en fauna. Ten eerste heeft de zone rond de waterlijn, waar een steenzetting zich bevindt, in het algemeen een bijzonder ecologisch karakter. Daarnaast kan ook het harde substraat van een steenzetting zorgen voor bijzondere omstandigheden, vergelijkbaar met de Atlantische rotskusten. De ecologische potentie van elke steenzetting hangt af van allerlei factoren: externe omstandigheden (zoals getijwerking, golfklimaat, sedimentatie, waterkwaliteit, zoet of zout water), maar ook bekledingseigenschappen (zoals oppervlakteruwheid, aanwezigheid van holten en spleten, watervasthoudend vermogen).

Sommige constructiematerialen kunnen het milieu belasten (bijvoorbeeld restproducten als koperslakblokken of mijnsteen); in zo'n geval kan een steenzetting een rechtstreeks nadelig effect hebben op de organismen op de dijk of dam (en daarnaast op de wijdere omgeving).

Foto 1.1 Begroeiing op bekleding van gebakken steen

Visueel aspect van het landschap

Waterkeringen zijn een markant en vormend onderdeel van het Nederlandse landschap. Vooral zee- en meerdijken worden door mensen beleefd als duidelijke scheidingen tussen land en water, die veiligheid bieden aan het achterland. Ook de steenzetting speelt een rol in die beleving. Belangrijk daarbij zijn de kleur en oppervlaktetextuur van de bekleding, de mate van eenvormigheid of juist diversiteit en de verdeling in stroken (verschillende typen boven elkaar) of vakken (verschillende typen naast elkaar). Op speciale locaties kan een bepaald bekledingstype gewenst zijn uit esthetisch oogpunt (bijvoorbeeld een basaltbekleding bij een oude sluis)

Foto 1.2 Grens tussen land en water in Zeeuws-Vlaanderen

Foto 1.3 Oude bekleding van Vilvoordse steen

Cultuurhistorisch monument

De oudste steenzettingen in Nederland dateren uit de 19e eeuw: vanaf die periode werden de bekledingen van rijsbeslag en gebakken steen vervangen door natuursteen uit het buitenland. Vanaf de Tweede Wereldoorlog zijn op grote schaal allerlei typen betonblokken toegepast als steenzetting. In de huidige oude bekledingen zijn veel van de oorspronkelijke materialen nog aanwezig, maar vaak zijn deze later herzet, bijvoorbeeld na schade of bij dijkversterking (zoals na de Watersnoodramp van 1953 in Zeeland). Een oude steenzetting kan cultuurhistorische waarde hebben; in geval van herzette elementen kan het materiaal zelf cultuurhistorische waarde hebben. Hierbij kan de situatie ontstaan dat behoud van de bestaande situatie cultuurhistorisch gewenst is, terwijl dat veiligheidstechnisch niet mogelijk is.

Foto 1.4 Recreatie op de buitenberm

Omgeving voor recreatie

De buitentaluds van zee- en meerdijken worden over het algemeen gebruikt voor extensieve recreatie. Op buitenbermen wordt vaak gefietst en gewandeld, het buitentalud zelf wordt gebruikt door vissers en op het voorland kan strandrecreatie plaatsvinden.