Vooroeververdediging - Toepassingen van asfalt bij waterkeringen

Vooroeververdedigingen zijn verdedigingsconstructies die zijn aangebracht op enige afstand van de vaste oever of kustlijn. Toepassing is zowel mogelijk bij oevers van meren en rivieren als aan de kust. In Nederland is vooral ervaring opgedaan met de eerste variant.

In deze handreiking wordt met een vooroeververdediging geen beschermingsconstructie van een hooggelegen voorland voor de waterkering bedoeld.

Bij meren en rivieren kan een vooroeververdediging worden toegepast om sterke erosie van de oever tegen te gaan. Voor het aanleggen van een vooroeververdediging is de aanwezigheid van een ondiepe vooroever noodzakelijk. De vooroeververdediging kan zowel onder als boven water worden aangelegd. In het laatste geval is het noodzakelijk openingen in de vooroeververdediging te creëren om verversing van water mogelijk te maken. Als bijkomend voordeel zorgen deze openingen ervoor dat de luwte achter de verdediging gebruikt kan worden als leefgebied voor vissen en amfibieën. Ook waterplanten kunnen zich in deze luwte (verder) ontwikkelen [26]. Omdat vooroeververdedigingen bij meren en rivieren meestal worden aangelegd om natuurontwikkeling te bevorderen, is het noodzakelijk dat de toegepaste oeverbeschermingsmaterialen een open structuur hebben. Daarnaast moeten de materialen in veel gevallen onder water kunnen worden aangebracht. Open steenasfalt en gedeeltelijk gepenetreerde breuksteen zijn in principe geschikte asfaltsoorten.

Bij aanleg van een vooroeververdediging aan de kust kunnen twee hoofdvormen worden onderscheiden:

• Een in de langsrichting doorgaande dam die onder het laagwaterniveau ligt;

• Een in de langsrichting onderbroken dam die zowel boven als onder het laagwaterniveau kan liggen.

  Het toegepaste materiaal moet voldoende sterk zijn om de optredende hydraulische belastingen te weerstaan. Daarnaast moeten de materialen in veel gevallen onder water kunnen worden aangebracht.

  Er zijn verschillende manieren waarop asfalt gebruikt kan worden bij de aanleg van een vooroeververdediging:

• Bij een breuksteendam wordt gietasfalt gebruikt om de stenen vast te leggen, in het bijzonder wanneer de dam zwaar belast wordt door golven en stroming. Voorbeelden hiervan zijn de kop van een onderbroken dam of de in- en uitstroomopeningen in een dergelijke dam. In Figuur 13-4 is hiervan een voorbeeld gegeven;

• Een zanddam kan worden bekleed met open steenasfaltmatten of met gietasfalt gepenetreerde breuksteen;

• Een dam van zandasfalt, al dan niet bekleed.

In Figuur 13-4 en Figuur 13-5 zijn voorbeelden van een in asfalt (open steenasfalt en met gietasfalt vastgelegde breuksteen) aangelegde vooroeververdediging

Katern IV: Algemene informatie

opgenomen. Figuur 13-4 laat een vooroeververdediging zien direct na aanleg en Figuur 13-5 toont een vooroeververdediging zoals deze er na enige tijd uitziet.

Figuur 13-4: Vooroeververdediging direct na aanleg - Zeekanaal Brussel-Schelde in België (foto Bitumarin)

Figuur 13-5: Begroeide vooroeververdediging - Zeekanaal Brussel-Schelde in België (foto Bitumarin)