Ten gevolge van eerdere dijkverhogingen kunnen dikwijls nog initiele wateroverspan ningen aanwezig zijn, die aangetoond ku nnen warden met waterspanningsmeters. De sterkte van de dijk wordt daardoor verkleind.
Bij het aanbrengen van ophogingen voor dijkaanleg of dijkversterking verandert de sterkte in het klei/veenpak ket in, onder en naast de dijk in eerste instantie nauwel ijks:
78
de belastingtoename wordt voornamel ijk vertaald in wateroverspan ningen. Maar ten gevolge van het consol idatieproces zullen de wateroverspanningen mettertijd af nemen, met als gevolg een toeame van de effectieve spanni ngen ofwel de sterkte. In het benedenrivierengebied is de initiel e sterkte vaa k onvoldoende om de totale aan vulli ng te dragen; dan is een gefaseerde uitvoeri ng gewenst, zodat gebruik kan warden gemaa kt van het geleidel ijk toenemen van de effectieve spanningen in de ondergrond, en daarmee van de sterkte.
Voor het bepalen van het ui tvoeringstempo,. dat afhangt van de sterkte tijdens de verschi llende u itvoeri ngsstadia, moet de grootte van de wateroverspanningen en de consol idatiesnelheid worden berekend.
Is op basis van de geometrie en de grondeigenschappen te verwachten dat de schuif vervormi ngen beperkt zullen bl ijven, dan kan de toename van de waterspan ni ngen worden voorspeld op grond van de elasticiteitst heorie. Zijn de schuifvervormingen daarentegen groot - te verwachten bij een lage stabiliteitsfactor -, dan zijn de water overspanningen grater dan op basis van de elasticiteitstheorie wordt voorspeld. Dit is een gevolg van de plasticiteit en de negatieve dilatantie. De grootte van de waterover spanningen kan in dit geval worden voorspeld met behul p van een elementenmodel gebaseerd op een elasto-plastisch grondmodel (lit. 45).
Het consolidatieverloop kan globaal worden berekend met de eendimensionale con solidatietheorie van Terzaghi, zoals beschreven i n dee! I , par. 8.3.2. Verwacht men dat het consolidatieproces sterk wordt bei nvloed door tweedimensionale effecten, dan kan het consolidatieverloop warden berekend met een tweedimensionaal rekenmodel. Ten gevolge van krui pverschijnselen kan de voorspelde consolidatiesnelheid tegen vallen: de wateroverspanningen blijven hoog. Er zijn op dit moment echter nog geen rekenprogramma's beschikbaar die dit verschijnsel aankunnen.
lndien de berekende wateroverspanningen kritisch zijn voor de stabiliteit tijdens de uitvoering van het werk, dan moeten ze tijdens de uitvoering worden gemeten; aan bevolen wordt daarbij gebrui k te maken van elektrische of Bourdon-waterspannings meters. De werkelijke waterspan ningen kunnen namelijk sterk afwijken van de voor spelde; onzekerheden in de laagopbouw, het rekenmodel en de mate van nauwkeu rig heid waarmee de waterdoorlatendheid kan warden bepaald, zijn daarvan de voor naamste oorzaken. Het kan gewenst zijn de rekenresultaten gedu rende de uitvoering bij te stellen, om te voorkomen dat de uitvoering onnodig Jang duurt of dat er ongewenste risico's worden genomen.
De berekening van de consolidatieversnelling door middel van verticale drains is weer gegeven in bijlage 14. De totale consol idatiegraad U kan worden bepaald uit de verticale Uv en de ho_rizontale of radiate U,door de formule U = I - (1 - Uv)( I - U,).
