Erosie en menselijk ingrijpen - Kustverdedigingsmaatregelen

Functies van de kust kunnen worden bedreigd door incidentele en structurele erosie. Met kustverhardingsmaatregelen wordt (onder andere) beoogd om de met erosie samenhangende achteruitgang van de kust tegen te gaan of de snelheid van achteruitgang te verminderen.

Bij de oplossing van een structureel kusterosieproblemen kan worden gedacht aan de van de oorzaken van structurele erosie (oorzaak) of aan het tegengaan van de nadelige gevolgen van de erosie (gevolg). Bij de oplossing van vrijwel ieder  kusterosieproblemen komt deze fundamentele vraag aan de orde. Vaak blijkt de oorzaak-gevolg-afweging zich zelfs op verschillende niveaus af te spelen

In figuur 4.3 is schematisch weergegeven hoe grootschalige hydraulische processen die zich op de vooroever afspelen. (uiteindelijk) tot de aantasting van de duinen leiden. De blijvende aantasting van de duinen (verlies van duinaraeel) is het direct 'zichtbare'. ongewenste effect dat tot een vermindering van de veiligheid van het achterland kan leiden. Het blijkt dat er in feite op zes niveaus kustverdedigingswerken kunnen worden uitgevoerd. Drie niveaus zijn als 'oorzaak'.  De maatregelen die in dit geval op de verschillende niveaus mogelijk zijn. worden In het navolgende in het kort beschreven. De volgorde is van hoog naar laag.

Niveau 6 (gevolg)

(Herhaalde) duinverzwaringen zijn een goed voorbeeld van (onderhouds)maatregelen op niveau 6. Zowel de aanleg van de buffers die juist voor het duinfront worden aangebracht als maatregelen die de aanstuiving bevorderen, kunnen als maatregelen op dit niveau worden aangemerkt. Wellicht dat het retireren (terugtrekken) van de zeereep ook op dit niveau thuishoort. De oorzaken worden niet bestreden (figuur 4.2)

Niveau 5 (oorzaak)

De aantasting van de duinen wordt door dwarstramportprocessen veroorzaakt. Door het dunfront vast te leggen (duinvoetverdediging; strandmuur) wordt voorkomen dat het zand van de duinen kan afslaan (figuur 4.5).

Niveau 4 (gevolg)

Doorgaande strandverlaging  kan door (herhaalde) strandsuppleties teniet worden gedaan (figuur 4.6).

Niveau 3 (oorzaak)

De strandverlaging wordt veroorzaakt door een resulterend zeewaarts gericht sediment transport. Met gerichte maatregelen, zoals bijvoorbeeld de aanleg van een onderwaterberm evenwijdig aan de de kust, kan het zeewaarts gerichte sedimenttransport worden gereduceerd en eventueel tot staan worden gebracht. er kunnen dan zogenaamde 'hangende' stranden ontstaan (figuur 4.7).

Niveau 2 (gevolg)

De erosie van de vooroever kan direct worden bestreden met suppleties op de vooroever Als de erosie van de vooroever bijvoorbeeld wordt veroorzaakt door een verplaatsende (getij)geul., dan kan door middel van een gerichte ingreep in het geulensysteem de druk op de kust worden verminderd (figuur 4.8). Met het vasthouden van de vooroever (ook bestortingen vallen hieronder) wordt in dit geval voorkomen dat de verdere reeks van gebeurtenissen en processen tot ontwikkelingen kan komen.

Niveau 1 (oorzaak)

Dat er erosie van de vooroever optreedt, komt door de grootschalige hydraulische processen (getijbeweging, golfklimaat) die zich op de vooroever afspelen. Vaak worden deze processen nog te grootschalig geacht voor verantwoorde ingrepen.

Kustverdedigingsmaterialen op de niveaus 6, 5 en 4 worden in Nederland veelvuldig toegepast. Maatregelen op de lagere niveaus komen veel minder voor. In de toekomst zal er vermoedelijk steeds vaker op een 'lager' niveau worden ingegrepen. Het rapport 'Zeewaartse kustverdediging' [RWS, TR20 (1989)] bevat een beschrijving van enkele maatregelen op een 'laag' niveau.