Als de waterdruk in het watervoerend pakket voldoende hoog wordt, kan de slecht doorlatende en cohesieve deklaag opbarsten. De deklaag zal opdrijven als de waterdruk aan de bovenkant van het watervoerende pakket groter wordt dan het gewicht van de daarop rustende deklaag. In de praktijk is opdrijven soms, maar lang niet altijd, waarneembaar door zwakke golfbewegingen van het maaiveld bij betreden. De stijghoogte waarbij dit opdrijven optreedt is de grenspotentiaal (ϕ_g [m]). Over de lengte van de opdrijfzone zal een kleine horizontale spleet ontstaan waardoor de stijghoogte in deze zone gelijk wordt aan de grenspotentiaal. Vanwege de sterkte van de deklaag zal bij opdrijven niet meteen een scheur ontstaan.

Wanneer de sterkte (treksterkte, schuifsterkte) van de deklaag wordt overschreden ontstaan scheuren, en spreken we van opbarsten. Zie verder fenomenologische beschrijving opdrijven en opbarsten.

In het artikel Berekenen van de grenspotentiaal en Schematiseren stijghoogteverloop in zandlaag na opdrukken wordt ingegaan op het berekenen van de grenspotentiaal en de manier waarop het stijghoogteverloop kan worden geschematiseerd.