Veel Nederlandse dijken zijn aangelegd op het zogenaamde Hollandprofiel, zie de betreffende paragraaf in Grondwaterstroming algemeen. Daarbij ligt er onder een ondoorlatende deklaag een doorlatende zandlaag, het zogenaamde watervoerend pakket.

De waterspanningen in het watervoerend pakket worden van oudsher gemeten met peilbuizen. Daarin wordt de stijghoogte [m t.o.v. een referentie] gemeten. Daarom worden de waterspanningen in de watervoerende laag meestal beschreven als stijghoogten.

Omdat een te hoge waterspanning in het watervoerend pakket kan leiden tot het opdrukken van de deklaag achter de dijk; omdat de schuifsterkte van grond in hoge mate afhankelijk is van de waterspanning; en omdat de waterspanning in het watervoerend pakket de waterspanningen onderin de deklaag bepalen, is de stijghoogte in het watervoerend pakket een cruciale belasting voor het mechanisme afschuiven langs diepe glijvlakken.

Er zijn meerdere manieren om de stijghoogten in het watervoerend pakket te bepalen:

• Eerste schatting maken.

Als er onvoldoende meetgegevens beschikbaar zijn om een stabiliteitsbeoordeling uit te voeren kan voor een aantal standaardsituaties met een Eerste schatting van de stijghoogte in het watervoerend pakket een eerste verkenning worden uitgevoerd.

• Meten.

Het verloop van de stijghoogte in de ondergrond kan worden gemeten met peilbuizen of waterspanningsmeters (Instrumenten om het verloop van waterspanningen te meten). Omdat de meest extreme hoogwatersituaties vrijwel nooit voorkomen moet in aanvulling op de metingen, met extrapolatie- of rekenmodellen de situatie onder extremere omstandigheden worden bepaald, zie volgende alinea.

• Berekenen.

Op grond van gemeten parameters, waaronder eventueel peilbuiswaarnemingen en/of waterspanningsmetingen, kunnen met behulp van elementaire extrapolatie-modellen, analytische modellen of numerieke modellen de stijghoogten oftewel de waterspanningen onder extreme omstandigheden worden berekend. In dat geval worden niet alleen de waterspanningen in het watervoerend pakket bepaald, maar ook de ligging van de freatische lijn in het dijklichaam en de waterspanningen in de relatief ondoorlatende deklaag. Het artikel Berekenen waterspanningen gaat hier dieper op in.