Bij het controleren van de veiligheid van primaire waterkeringen volgens de overstromingskansbenadering moet de kans op een overstroming met substantiële schade en slachtoffers kleiner zijn dan de maximaal toelaatbare overstromingskans, zoals vastgelegd als omgevingswaarde in de Omgevingswet. Dat maakt dat voor het mechanisme afschuiven langs een diep glijvlak binnenwaarts een glijvlak alleen relevant is, als het zoveel schade aan de dijk toebrengt dat dit leidt tot een overstroming. In dit artikel wordt ingegaan op de analyses nodig om te komen tot een selectie van relevante glijvlakken.

In het artikel Beschrijving afschuiven langs diep glijvlak binnenwaarts is beschreven dat een overstroming kan plaatsvinden als één van de volgende situaties zich voordoet:

• De omvang van de afschuiving is zo groot dat de kruin van de dijk over de volle breedte is gedaald of weggeschoven waardoor water in het achterliggende gebied kan stromen. Als het water eenmaal over de dijk stroomt kan de kruinverlaging uitgroeien tot een bres, die leidt tot een overstroming met substantiële schade en slachtoffers tot gevolg.
• De omvang van de afschuiving is beperkt waardoor niet de volledige kruin daalt. De dijk zal na een beperkte afschuiving pas falen wanneer na de initiële afschuiving vervolgmechanismen optreden. De belangrijkste vervolgmechanismen, waarop in aparte artikelen ingaan, zijn:
  • Een 'tweede' afschuiving van de restkruin.
  • Uitspoelen of afdrukken van de bekleding (bij een zandkern).
  • Erosie door overlopen en of golfoverslag.

Als bij een beperkte afschuiving de ligging van het initiële glijvlak (het resultaat van een stabiliteitsberekening) zodanig is dat een substantieel deel van het dijkprofiel overblijft en de bovengenoemde vervolg-mechanismen niet leiden tot een zodanige verdere aantasting van dit profiel dat een overstroming optreedt, dan voldoet dit initiële glijvlak niet aan de uitgangspunten van de overstromingskansbenadering. De ligging van het intredepunt van het glijvlak moet dan “geforceerd” op een andere locatie in het dwarsprofiel van de dijk worden gelegd. Hiervoor zijn in de verschillende stabiliteitspakketten mogelijkheden aanwezig om dit te doen.

De zoektocht naar een afschuifvlak dat tot een overstroming kan leiden, moet overigens wel moet passen binnen een realistische, denkbare keten van gebeurtenissen. Als de meest waarschijnlijke eerste afschuiving, die alleen het binnentalud aantast, leidt tot een veel lagere stabiliteitsfactor dan een eerste afschuiving die direct leidt tot een problematische kruinverlaging, dan zal die afschuiving die tot een problematische kruinverlaging leidt, nooit als eerste optreden. Alleen een keten van gebeurtenissen leidend tot een overstroming die begint met een enigszins realistische eerste afschuiving kan relevant zijn.

Aan glijvlakken die voor het bepalen van de overstromingskans niet relevant zijn, kunnen wel eisen worden gesteld vanwege andere functies (denk aan verkeer en bebouwing).

Het bepalen van de overstromingskans na het optreden van het initiële glijvlak dient voor twee situaties te worden uitgevoerd:

1. De situatie zonder significante overloop/overslag.
2. De situatie met significante overloop/overslag.

Voor de aanpak van de stabiliteitsanalyses kan worden aangesloten bij de filosofie van het beoordelen van het mechanisme afschuiven langs een glijvlak met significante golfoverslag.

De aanpak van het beoordelen van het mechanisme afschuiven langs een initieel glijvlak met significante golfoverslag wordt beschreven in de KPR-factsheet Werkwijze macrostabiliteit i.c.m. golfoverslag en de aanvulling hierop van het Adviesteam Dijkontwerp. Daarnaast zijn de Factsheet Afweging ter bepaling glijvlak voor faalmechanisme macrostabiliteit binnenwaarts en de Rode draad over het Falen van bekleding op binnentalud relevant.

Tevens wordt gewezen op het lopende onderzoek naar stabiliteit bij golfoverslag. Nieuwe kennis vanuit dit onderzoek wordt beschikbaar gemaakt op de website van De Innovatieversneller.