Definitie
De term zand wordt gebruikt voor niet cohesieve, loskorrelige grondsoorten bestaande uit korreldeeltjes van met name quartz (siliciumoxide).
Zand als mineraal betreft de fractie van deeltjes groter dan 63 μm en kleiner dan 2 mm.
Zand als grond bestaat voor een groot deel uit relatief grote korrels. Meestal is zand een mengsel van zand, silt en lutum, maar kan ook grind (korrels > 2 mm) bevatten en/of een (klein) aandeel organisch materiaal. Zand als grondsoort wordt geclassificeerd conform NEN-EN-14668 [NEN, 2020]. Zandkorrels kunnen in meer of mindere mate hoekig dan wel afgerond zijn. Daarnaast kan er, afhankelijk van de korrelverdeling, sprake zijn van meer of minder uniform gegradeerd zand.
Zand komt in Nederland voor in de Pleistocene laag (vaste zandlaag waarop gefundeerd wordt). Deze diepere Pleistocene lagen (afzettingen) vormen tevens het eerste watervoerende pakket. In Oost- en Zuid-Nederland komen deze (Pleistocene) lagen vaak aan het maaiveld voor. Zand is ook in het Holoceen afgezet, met name door rivier- en getijdengeulen.
Korrelverdeling/gradatie
Zand kan worden ingedeeld in drie verschillende gradaties. Namelijk: grof, middelgrof en fijn, zie Tabel 1. Dit is voor de classificatie van belang.
Tabel 1 Korrelgroottefracties conform NEN-EN 14688+1+2.
| Categorie |
Korrelgroottefracties (afkorting) |
Korrelgroottebereik (mm)
|
| Zeer grove grond |
Blokken (Lbo) |
> 630 |
| Zeer grove grond |
Keien (Bo) |
> 200 tot ≤ 630 |
| Zeer grove grond |
Keitjes (Co) |
> 63 tot ≤ 200 |
| Grove grond |
Grind (Gr) |
> 2,0 tot ≤ 63 |
| Grove grond |
|
> 20 tot ≤ 63 |
| Grove grond |
|
> 6,3 tot ≤ 20 |
| Grove grond |
|
> 2,0 tot ≤ 6,3 |
| Grove grond |
Zand (Sa) |
> 0,063 tot ≤ 2,0 |
| Grove grond |
|
> 0,63 tot ≤ 2,0 |
| Grove grond |
- Middelgrofkorrelig zand (mSa)
|
> 0,2 tot ≤ 0,63 |
| Grove grond |
|
> 0,063 tot ≤ 0,2 |
| Fijne grond |
Silt (Si) |
> 0,002 tot ≤ 0,0063 |
| Fijne grond |
|
> 0,02 tot ≤ 0,063 |
| Fijne grond |
|
> 0,0063 tot ≤ 0,02 |
| Fijne grond |
|
> 0,002 tot ≤ 0,0063 |
| Fijne grond |
Klei (Cl) |
≤ 0,002 |
Toepassing van zand in dijken
Zand bij dijken wordt vaak gebruikt als materiaal in de kern of als binnendijkse aanvullingen, met name ook in (stabiliteits)bermen. Reden hiervoor zijn zaken als kosten, sterkte (hoge schuifweerstand) verwerkbaarheid en drainagemogelijkheden.
